Eindelijk op vakantie, genieten, zon, rust, even helemaal niets.
En als je terugkomt, ben je helemaal uitgerust. Toch?
Of niet?
Voor veel mensen die met een te hoge hartslag van de stress op vakantie gaan is het moeilijk om echt te ontspannen en herstelmomenten te pakken die je nodig hebt om weer nieuwe energie op te doen. Even een dagje luieren en lekker niks doen is voor veel mensen dan ook erg lastig. Ook zijn er mensen die op vakantie toch nog hun werkmail bekijken en telefoon van het werk bij zich hebben. Op die manier krijg je natuurlijk nooit de ontspanning en het herstel die je zo nodig hebt.
Burn-out komt na de vakantie juist vaker voor dan voor de vakantie.
Je denkt na een vakantie uitgerust te zijn, maar het ontstaan van een burn-out tijdens het gewone werkritme van iedere dag komt procentueel minder vaak voor dan na een rustperiode zoals een vakantie. Ook veel andere stress gerelateerde ziektes zoals hartklachten, angst en paniekaanvallen, depressie of overspannenheid komen vaker tijdens of net na een vakantie periode voor.
Je zou denken dat iemand tijdens de vakantie juist alle tijd en ruimte heeft gehad om uit te rusten, weer energie op te bouwen en fris aan het werk te gaan. En dat is meestal ook het geval. Mensen die niet extreem uitgeput en gestrest zijn, komen als herboren terug van vakantie. Maar dat geldt niet voor diegenen die vóór de vakantie al behoorlijk op hun tenen liepen.
Wat is hiervan de reden?
Wanneer je in je dagelijkse werkritme zit en teveel stress hebt, maakt je lichaam allerlei stofjes aan om je klachten te onderdrukken zodat je het het vol kunt houden, je bent dan aan het werk op de overlevingsmodus.
Wanneer je op vakantie bent, neemt je lichaam het van je geest over en gaat deze bijtanken en herstellen. De antistofjes die ervoor zorgen dat je om kunt gaan met de dagelijkse stress, komen dan even op de 2e plaats.
Als je op vakantie gaat, heb je een behoorlijke overdosis adrenaline in je bloed. Ook al doe je niet zo veel meer, beschouwt je lichaam het steeds verder toegenomen adrenalineniveau als normaal, waardoor het zelfs in ruststand zich klaarmaakt om te vluchten of te vechten. Je klachten verdwijnen dus niet door een paar weken vakantie en je blijft je moe voelen.
Helaas is voor velen de vakantie te kort om te herstellen van maanden roofbouw op je lichaam, en wanneer je dan weer aan het werk gaat, is er nog steeds een disbalans in je lichaam en omdat je dan weer heel veel moet, kan je lichaam dat niet aan.
De effecten van stress op ons lichaam
In een stressvolle situatie zet ons brein een tweetal systemen in werking.
Hersenen interpreteren stress als gevaar. Dat verklaart ook de reacties die op (langdurige en extreme) stress ontstaan.
- Het eerste is een vecht- of vluchtreactie, in gang gezet door het limbisch systeem (het reptielenbrein). Ons lichaam komt in een opperste staat van paraatheid, klaar om welke uitdaging dan ook aan te gaan. Je spieren spannen aan, je bloeddruk en hartslag stijgen. Je pupillen gaan zich verwijden, je spijsvertering gaat op een laag pitje zodat alle bloed en energie naar de organen kunnen. Je gaat transpireren, om je ‘oververhitte’ lichaam af te koelen. Ook komen er stoffen vrij waardoor je vrijwel geen pijn en vermoeidheid voelt, zodat je hoe dan ook aan het ‘gevaar’ kunt ontkomen. De bijniermerg en de hersenen produceren adrenaline en noradrenaline.
- Een tweede systeem dat in werking treedt, is de productie van het (stress-)hormoon cortisol door de bijnieren. Cortisol zorgt ervoor dat de bloedsuikerspiegel stijgt en de stofwisseling versnelt. Cortisol heeft ook de functie om de schadelijke effecten van de adrenaline te beperken.
Als stress te lang aanhoudt, worden zowel een te hoge adrenaline- als cortisolniveau schadelijk en zelfs ziekmakend.
Een langdurig hoog cortisolniveau maakt de hippocampus minder gevoelig, waardoor de cortisolproductie nog meer toeneemt. Te hoge cortisolspiegels leiden onder andere tot geheugen- en concentratieproblemen, neerslachtigheid, slaapklachten, verminderde weerstand en chronische vermoeidheid.
Je lichaam maakt zich zelfs in ruststand klaar om te vluchten of te vechten
Het teveel aan adrenaline blijft nog dagenlang in het bloed. Hoe hoger de stress, hoe meer de adrenaline zich opstapelt, zonder dat het afgebroken kan worden. En omdat adrenaline aanzet tot actie, voel je de vermoeidheid niet.
Sterker nog: de moeheid manifesteert zich nu pas in zijn volle omvang, omdat je de afleiding van drukte en presteren niet meer hebt.
Valse hoop
Mensen die burn out raken, plegen jarenlang roofbouw op hun lichaam. Deels gebeurt dit onbewust (je staat er niet bij stil) en deels bewust (het doel heiligt de middelen, dus ga je maar door, ook al merk je dat je moe bent en allerlei klachten hebt).
Voordat mensen burn out raken proberen ze hun roofbouw te ‘neutraliseren’ met de weekenden, af en toe een snipperdag of een ziekmelding en – daar wordt alle hoop op gevestigd – de zomervakantie. ‘Als ik maar een paar weken uit kan rusten, dan komt daarna alles weer goed’. Dit is een valse hoop, totaal in strijd met de realiteit.
Je kunt een langdurig opgebouwde uitputting niet gladstrijken met een paar weken vakantie. De onderkenning van deze waarheid – in combinatie met je lichaam die dienst weigert – leidt tot instorten. Het gaat niet meer.
Vermoeid of burn-out na vakantie, je bent zeker niet de enige.
Ben jij ook nog vermoeid na je vakantie?
Klik dan voor informatie over ons Nazomer Energie Programma
