Slapen, luxe of noodzaak?

Slapen, luxe of noodzaak?

We besteden er een derde van ons leven aan, maar waarom slapen we eigenlijk?

Die vraag houdt wetenschappers al eeuwen bezig en het antwoord is: niemand weet het precieze antwoord. Sommigen denken dat slaap het lichaam de kans geeft energie op te sparen, maar in werkelijkheid blijkt de hoeveelheid bespaarde energie minuscuul – ongeveer vijftig kCal, evenveel als in een toastje zit.

Waarom slapen we dan wel?

Slaap is als een belangrijke onderhoudsbeurt voor ons lichaam waarbij er belangrijke processen in de hersenen plaatsvinden.

Hersencellen ontwikkelen zich tijdens de slaap, maar ook het geheugen zou zich ontwikkelen tijdens de slaap.

Wat gebeurt er als je niet slaapt?

Waarom we slapen is beter te begrijpen als we kijken wat er zou gebeuren als we niet slapen. Te weinig slaap heeft serieuze effecten op het vermogen van ons brein om te blijven functioneren. Als je ooit een nacht weinig hebt geslapen dan ken je de effecten: je bent sneller chagrijnig, duf, prikkelbaar en vergeetachtig.

Al na één nacht slaap overslaan gaat je concentratie achteruit en wordt je aandachtsspanne korter.

Een aanhoudend gebrek aan voldoende slaap heeft een ernstig effect op delen in je hersenen die taal, geheugen, planning en tijdsbesef aansturen; deze hersendelen worden praktisch uitgeschakeld.

Zeventien uur wakker zijn leidt al tot een achteruitgang in de prestaties van je hersenen die gelijk staat aan de effecten van twee glazen alcohol (alcoholpromillage van 0,05%). In Nederland mag je dan al niet meer achter het stuur zitten.

Onderzoek toont ook aan dat mensen met een slaaptekort vaak moeite hebben om te reageren op snel veranderde situaties, en om daar een rationele inschatting van te maken.

Slaaptekort heeft niet alleen grote gevolgen voor cognitieve functies, maar ook voor je emotionele en fysieke gezondheid. Aandoeningen zoals slaapapneu die tot overmatige slaperigheid overdag leiden, zijn gerelateerd aan stress en een hoge bloeddruk.

Onderzoek heeft ook aanwijzingen opgeleverd dat slaapgebrek de kans op obesitas vergroot, omdat de hormonen die een hoofdrol spelen bij het verzadigingsgevoel en je gewicht tijdens je slaap worden aangemaakt.

Wat gebeurt er als je slaapt?

slecht-slapenWat gebeurt er eigenlijk zodra je je ogen sluit om in slaap te vallen? Slaap kent een terugkerende cyclus van 90 tot 110 minuten en is opgesplitst in twee categoriën: non-REM (bestaande uit vier stadia) en REM slaap.

Non-REM slaap

Stadium 1: Lichte slaap
Gedurende deze eerste fase zijn we half wakker en half in slaap. Onze spieractiviteit vertraagt en er kunnen lichte spiertrekkingen optreden. Dit is een lichte periode van slaap, waar je gemakkelijk uit gewekt kunt worden.

Stadium 2: Echte slaap
Binnen tien minuten na de lichte slaap, komen we in slaapstadium 2, welke ongeveer twintig minuten duurt. Je ademhaling en hartslag beginnen te vertragen.

Stadium 3: Diepe slaap
Tijdens het derde stadium begint je brein deltagolven te vertonen, een type golf dat lang is (hoge amplitude) en traag (lage frequentie). Ademhaling en hartslag zijn op hun laagste niveaus.

Stadium 4 wordt gekenmerkt door een ritmische ademhaling en beperkte spieractiviteit. Als we gewekt worden tijdens diepe slaap duurt het even voordat we ons aan onze omgeving hebben aangepast – we voelen ons suf en gedesoriënteerd voor een aantal minuten. Sommige kinderen plassen tijdens deze fase in hun bed, hebben nachtelijke angstaanvallen of gaan slaapwandelen in dit stadium.

REM slaap

De eerste “Rapid Eye Movement” (REM)-periode begint over het algemeen zo’n zeventig tot negentig minuten nadat we in slaap vallen. We hebben ongeveer drie tot vijf periodes van REM-slaap per nacht.

Hoewel we niet bij bewustzijn zijn, is ons brein erg actief – vaak nog actiever dan wanneer we wakker zijn. Dit is dan ook de periode waarin de meeste dromen voorkomen. Onze ogen schieten heen en weer (vandaar de naam), onze ademhaling versnelt en onze bloeddruk gaat omhoog. Toch zijn onze grotere spieren praktisch verlamd, vermoedelijk is dat een truc van de natuur om te voorkomen dat we onze dromen ten uitvoer brengen.

Na de REM-slaap begint de hele cyclus opnieuw.

Hoeveel slaap heb je nodig?

hoe slaap ik beterEr is geen standaard aantal uur slaap dat iedereen nodig heeft – het idee dat dat acht uur is klopt voor heel veel mensen ongeveer, maar niet voor iedereen. Onderzoeken wijzen uit dat de behoefte aan slaap kan variëren van vier tot elf uur, met een gemiddelde van rond de zeven uur en 45 minuten.

Essentieel voor de gezondheid

Slaap maakt het makkelijker voor ons lichaam om in de stofwisseling vrije radicalen om te zetten, moleculen die van invloed zouden zijn op de veroudering van cellen en zelfs kanker zouden veroorzaken.

Bij een recent onderzoekmochten elf gezonde jonge mannen zes dagen lang maar maximaal vier uur per dag slapen. Aan het eind van die periode functioneerden hun lichaamscellen als die van zestigjarigen en was hun insulinespiegel vergelijkbaar met die van een diabetespatiënt!

Slaapgebrek belemmert zelfs de aanmaak van witte bloedcellen en het hormoon cortisol, waardoor iemand vatbaarder wordt voor infecties en hart- en vaatziekten.

Het lijdt geen twijfel dat slaap van essentieel belang is voor een gezond lichaam en een gezonde geest.

Deborah Suchecki, onderzoekster aan een centrum voor slaaponderzoek, merkt op: „Als mensen wisten wat zich afspeelt in een lichaam dat slaap te kort komt, zouden ze niet zo snel concluderen dat slaap tijdverspilling is of alleen voor luie mensen.”

De conclusie is dus dat slaap geen luxe is maar noodzaak!

Wil je tips om beter te slapen? Meld je dan nu aan voor onze digitale nieuwsbrief

Over de schrijver
Aangenaam, ik ben Ruud Verschoor. Ik heb een passie voor alles wat met gezondheid te maken heeft. De combinatie tussen fysiek en mentaal vindt ik fascinerend en daar begeleid ik vele mensen mee. De juiste volgorde is eerst fysiek herstel en daarna kan je pas mentaal herstellen.
Reactie plaatsen